Định hướng hoạt động chính của Viện

Bước đầu thành lập, Viện Pháp luật Quốc tế và So sánh chú tâm tiếp cận, tập hợp và sở hữu cơ sở dữ liệu cho nghiên cứu luật quốc tế và so sánh, có sự hợp tác với các đối tác của trường Đại học Kinh tế – Luật nhằm trở thành đầu mối lưu trữ, tìm kiếm và trích xuất các dữ liệu luật phục vụ cho nghiên cứu, học tập và giảng dạy. Song song đó, Viện Pháp luật Quốc tế và So sánh sẽ vận hành như một cơ sở nghiên cứu độc lập, uy tín và hiệu quả với các mảng nghiên cứu phù hợp với xu hướng quốc tế trong sự giao thoa, so sánh giữa các hệ thống pháp luật. Đây được xem như là một nhiệm vụ trọng tâm, Viện sẽ từng bước lên kế hoạch chi tiết các đề tài tiến hành nghiên cứu theo nhu cầu của nhà trường cũng như ĐHQG-HCM về các vấn đề đang được xã hội và cộng đồng doanh nghiệp quan tâm. Cụ thể, các đề tài sẽ xoay quanh 02 mảng chính vốn là thế mạnh của Trường Đại học Kinh tế – Luật là Luật dân sự với các vấn đề liên quan đến di trú và thừa kế đối với công dân Việt Nam tại các quốc gia trên thế giới, và mảng Luật Thương mại Quốc tế với các vấn đề về những trở ngại mà hàng hoá Việt Nam thường vấp phải tại thị trường nhập khẩu lớn như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, các quốc gia ASEAN với các quy định về hàng rào kỹ thuật, các biện pháp vệ sinh kiểm dịch động thực vật, thương mại và môi trường. Dự kiến từ 2020 đến 2025 Viện sẽ thực hiện 07 đề tài nghiên cứu hàn lâm (bao gồm 5 đề tài cấp cơ sở, 2 đề tài cấp Đại học Quốc gia, dự kiến 18 bài báo, trong đó 2 bài báo đăng tạp chí quốc tế) và 02 sản phẩm nghiên cứu ứng dụng thường niên.

Sau khi đã đi vào hoạt động ổn định, Viện Pháp luật Quốc tế và So Sánh sẽ định hướng quảng bá và hướng đến việc thực hiện các đề tài theo hợp đồng nghiên cứu khoa học của các cơ sở và đối tác bên ngoài đặt hàng, cũng như quảng bá và cung cấp các dịch vụ chất lượng cao chuyên ngành luật đến các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân có nhu cầu, từ đó tiến đến tự chủ về mặt tài chính trong suốt quá trình tiếp theo của Viện.

Định hướng hoạt động

Định hướng nghiên cứu của Viện Pháp luật Quốc tế và So sánh sau khi ra đời sẽ gắn liền với định hướng nghiên cứu trong chiến lược phát triển của Trường Đại học Kinh tế – Luật nói riêng và ĐHQG-HCM nói chung là xây dựng Trường Đại học Kinh tế – Luật phát triển theo định hướng đại học nghiên cứu, để trở thành một trong những trung tâm nghiên cứu khoa học và tư vấn chính sách uy tín hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực kinh tế, luật và quản lý, bao gồm các hướng nghiên cứu chính như luật quốc tế, tư pháp quốc tế, tố tụng quốc tế và các phương thức giải quyết tranh chấp lựa chọn, tiếp cận so sánh pháp luật Việt Nam với các nền pháp luật trên thế giới, tiếp cận các vấn đề pháp lý trong thời đại toàn cầu hoá và số hoá trên cơ sở tiếp nhận pháp luật, hài hoà các truyền thống pháp luật, và thống nhất pháp luật để hạn chế các rủi ro pháp lý trong quan hệ kinh tế – thương mại toàn cầu và kỹ thuật số, cũng như các quan hệ quốc tế và pháp lý khác.

Song song đó, cùng với kinh nghiệm trước đây của Trường Đại học Kinh tế – Luật khi thành lập Viện Công nghệ Ngân hàng, Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế – Tài chính và Phòng mô phỏng Thị trường Tài chính được tích hợp với các cơ sở dữ liệu của Thomson Reuters, khi Viện được thành lập và đi vào hoạt động ổn định, Trường Đại học Kinh tế – Luật sẽ tăng cường phối hợp hoạt động giữa các đơn vị Khoa học Công nghệ nhằm tận dụng tốt nhất các nguồn lực của trường cho hoạt động nghiên cứu. Với đội ngũ nghiên cứu viên thường thực và nghiên cứu viên theo dự án, Viện sẽ chủ động tiến hành các nghiên cứu chuyên sâu về pháp lý kết hợp với việc cung cấp các dịch vụ hỗ trợ nghiên cứu, học thuật và cơ sở dữ liệu chất lượng cao cho giảng viên, nghiên cứu sinh, học viên cao học và sinh viên tại Việt Nam cũng như cộng đồng doanh nghiệp có nhu cầu.

Với định hướng sẽ trở thành một Viện Pháp luật Quốc tế và So sánh hàng đầu tại Việt Nam như đã đề cập ở trên, định hướng nghiên cứu và hoạt động của Viện sẽ tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm như sau:

a) Là một Viện nghiên cứu hàng đầu về luật và khoa học pháp lý

Có thể nói rằng hiện nay tại Việt Nam chúng ta chưa xây dựng được bất kỳ một Viện nghiên cứu nào có khả năng lưu trữ và cung cấp đầy đủ các dữ liệu về luật bao gồm cả các ấn phẩm và các công trình nghiên cứu về luật; sách tham khảo/chuyên khảo; giáo trình; luận văn, luận án trong lĩnh vực khoa học pháp lý; văn bản pháp luật, bản án, án lệ…trong và ngoài nước. Do vậy, nếu được thành lập thì Viện sẽ là cơ sở đầu tiên có khả năng cung cấp đầy đủ các dữ liệu về luật cho các chủ thể quan tâm một cách hiệu quả nhất. Điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc nghiên cứu và học tập. Bởi lẽ, lĩnh vực khoa học pháp lý là một trong những lĩnh vực có tính kế thừa trong nghiên cứu khá cao. Do đó, thông qua hoạt động của mình Viện sẽ tập trung hướng đến các hoạt động:

– Thực hiện các nghiên cứu khoa học hàn lâm với các đề tài chất lượng cao, đa dạng các lĩnh vực luật phù hợp với xu hướng quốc tế trong sự giao thoa, so sánh giữa các hệ thống pháp luật góp phần nâng cao vị thế khoa học của Trường Đại học Kinh tế – Luật nói riêng và ĐHQG-HCM nói chung. Viện sẽ là nơi nhận đặt hàng thực hiện các đề tài nghiên cứu từ các quỹ nghiên cứu, các địa phương, các chủ thể khác có liên quan đến lĩnh vực pháp lý. Đồng thời thông qua các hoạt động nói trên, Viện sẽ góp phần xây dựng một đội ngũ nghiên cứu pháp luật mạnh mang tầm quốc gia và quốc tế. Ngoài ra, Viện cũng có thể trở thành đầu mối tìm kiếm, đề xuất các ứng viên nghiên cứu phù hợp với đề tài cũng như tìm kiếm sự hỗ trợ từ bên ngoài đối với các nghiên cứu được triển khai. Đây sẽ là đầu mối kết nối, hỗ trợ hoạt động nghiên cứu khoa học cho tất cả các nghiên cứu viên trên toàn thế giới khi đến Việt Nam thực hiện các nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực pháp lý.

– Biên soạn các báo cáo thường niên dự báo, đánh giá tác động của các dự án Luật mà Quốc hội và Chính phủ đang soạn thảo lên đời sống kinh tế, xã hội dưới góc độ so sánh, đối chiếu với kinh nghiệm của các nước trên thế giới nhằm góp phần vào việc hỗ trợ xây dựng chính sách pháp luật tại Việt Nam. Với sự tiếp cận dễ dàng các nguồn tài liệu của Viện và thông qua các báo cáo này, những nhóm nghiên cứu mạnh trong lĩnh vực Luật thương mại quốc tế; Luật sở hữu trí tuệ; Luật cạnh tranh…có thể thực hiện các công trình nghiên cứu là các đề tài khoa học, bài báo quốc tế và bài báo đăng trên tạp chí trong nước trên cơ sở so sánh, đối chiếu các quy định pháp luật Việt Nam với các quy định pháp luật của các quốc gia trên thế giới để hình thành các kiến nghị hoàn thiện pháp luật Việt Nam (các kiến nghị này rất hữu ích để các nhà lập pháp và hành pháp Việt Nam tham khảo).

Ngoài ra, nhóm nghiên cứu mạnh trong lĩnh vực pháp luật về tài chính-ngân hàng-chứng khoán sẽ tiếp cận các cơ sở dữ liệu của các nước có thị trường tài chính phát triển tiến hành thực hiện các công trình nghiên cứu nhằm kiến nghị hoàn thiện chính sách, pháp luật Việt Nam về tài chính-ngân hàng-chứng khoán và thuế giúp các nhà làm luật Việt Nam có nhiều thông tin tham khảo trong việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật cũng như giúp các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực này như: ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán, công ty tài chính, công ty tư vấn thuế…tiếp cận với những thông lệ tốt nhất về quản trị, điều hành doanh nghiệp.

– Thực hiện hoạt động chuyển giao công nghệ thông qua các Tập san Báo cáo tổng quan các văn bản pháp luật mới ban hành của Việt Nam và các quốc gia trên thế giới cho các đối tượng là nhà đầu tư, doanh nghiệp trong và ngoài nước muốn tìm hiểu môi trường pháp lý tại Việt Nam cũng như các nhà đầu tư, thương nhân Việt Nam mong muốn thúc đẩy hoạt động kinh doanh, xuất khẩu đến các thị trường chiến lược như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, ASEAN và Trung Quốc. Đặc biệt các tập san này sẽ đưa ra các khuyến nghị trong việc ký kết và thực hiện các hợp đồng với đối tác nước ngoài, khuyến nghị cần thiết tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ ở các nước và khuyến nghị các giải pháp nhằm hạn chế bị kiện bán phá giá cho các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam vốn rất cần thiết cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.

b) Hỗ trợ hoạt động nghiên cứu khoa học cho Giảng viên, sinh viên và các chủ thể khác có liên quan

Bên cạnh việc cung cấp các dữ liệu về luật từ các nguồn khác nhau với các ấn phẩm khác nhau thì Viện cũng sẽ trở thành đầu mối cung cấp các dịch vụ hỗ trợ nghiên cứu khoa học cho giảng viên và sinh viên chuyên ngành luật của Trường Đại học Kinh tế – Luật nói riêng và của tất cả các cơ sở đào tạo khác. Cụ thể, Viện sẽ:

– Thiết kế các dịch vụ hỗ trợ tìm các bài báo cũng như các tài liệu nước ngoài bên cạnh các dữ liệu có sẵn tại phòng thí nghiệm cho các đối tượng có nhu cầu;

– Cung cấp dịch vụ hỗ trợ nghiên cứu, học thuật trong quá trình học đối với các học viên Trường Đại học Kinh tế – Luật và các trường đại học khác đặc biệt là học viên cao học, nghiên cứu sinh trong việc tiếp cận các nguồn tài liệu nước ngoài phục vụ cho việc viết luận văn, luận án;

– Hỗ trợ cho các học viên, nghiên cứu sinh về phương pháp, kỹ năng nghiên cứu, phản biện góp ý bài viết trước khi công bố, bảo vệ hội đồng.

Thông qua Viện Pháp luật Quốc tế và So Sánh, Trường Đại học Kinh tế – Luật sẽ có điều kiện thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học phát triển mạnh mẽ đúng theo định hướng của đại học nghiên cứu, Viện tạo cơ hội thuận lợi để phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh trong lĩnh vực luật trong bối cảnh dù đã được hình thành nhưng chưa có những hoạt động thật sự nổi bật và đi vào thực chất. Một trong những lý do chính yếu của tình trạng này là thiếu vắng những nguồn dữ liệu nghiên cứu chất lượng.

Với sự ra đời và vận hành hiệu quả, các đề tài nghiên cứu khoa học, các đề án nghiên cứu, các ấn phẩm nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực luật sẽ nâng cao tính ứng dụng hơn do được tiếp cận nguồn dữ liệu nghiên cứu phong phú, từ đó, hạn chế được vấn đề “sao chép” lẫn nhau, hoặc kết quả chung chung, kiến nghị thiếu tính khả thi, không có khả năng ứng dụng. Khi các công trình nghiên cứu khoa học mang tính mới và tính ứng dụng cao sẽ thu hút được sự quan tâm và đơn đặt hàng của cơ quan, đơn vị và doanh nghiệp. Từ đó, giúp cho hoạt động nghiên cứu luật tại Trường Đại học Kinh tế-Luật gắn với thực tế và mang tính ứng dụng cao và hướng tới phục vụ xã hội, cộng đồng, cơ quan Nhà nước và doanh nghiệp.

Đặc biệt, Viện Pháp luật Quốc tế và So Sánh được thành lập thì đó là cơ hội hoàn hảo để các giảng viên, nghiên cứu viên, nghiên cứu sinh trong lĩnh vực luật có điều kiện tham khảo các bài báo quốc tế về hình thức trình bày và nội dung để có thể tự thực hiện viết các bài báo quốc tế và đăng trên các tạp chí quốc tế uy tín. Đây là điều tối cần thiết cho lĩnh vực luật tại Trường Đại học Kinh tế-Luật nhằm đáp ứng các điều kiện về đào tạo nghiên cứu sinh hiện nay cũng như thực hiện đăng ký xét chức danh GS, PGS trong lĩnh vực luật.

c) Là đầu mối kết nối và điều hành việc giao lưu hợp tác nghiên cứu của các học giả nước ngoài

Với định hướng phát triển là một trường đại học nghiên cứu, do đó hoạt động giao lưu học giả, nghiên cứu khoa học là hoạt động cần thiết, quan trọng của Trường Đại học Kinh tế – Luật. Thông qua hoạt động của mình thì Viện sẽ là chủ thể đứng ra xây dựng, kết nối và duy trì các mối quan hệ với các giáo sư, học giả khi đến Việt Nam, Trường Đại học Kinh tế – Luật thực hiện giao lưu, trao đổi học thuật. Đồng thời, cùng với các chuyên gia từ Viện sẽ tạo nên các nhóm nghiên cứu quốc tế, cùng nghiên cứu các vấn đề pháp lý của khu vực, quốc tế.

Cùng với với hoạt động nêu trên, Viện Pháp luật Quốc tế và So Sánh cũng sẽ là chủ thể đóng vai trò chính trong việc kết nối, xây dựng chương trình và tổ chức hiệu quả các tọa đàm giao lưu, hội thảo quốc tế về khoa học pháp lý.

d) Cơ sở nền tảng để thành lập và quản trị điều hành tạp chí pháp lý

Song song với hoạt động hỗ trợ nghiên cứu học thuật thì hoạt động công bố các sản phẩm nghiên cứu khoa học cũng là một nhiệm vụ trọng tâm của Viện Pháp luật Quốc tế và So Sánh. Thông qua đội ngũ chuyên gia của Viện cùng với sự hỗ trợ từ các cộng tác viên, chuyên gia nước ngoài Viện sẽ xây dựng một tạp chí về khoa học pháp lý nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ thể có nhu cầu công bố các công trình nghiên cứu khoa học.

Viện Pháp luật Quốc tế và So Sánh sẽ là đầu mối trực tiếp điều hành, quản lý và chịu trách nhiệm về mặt nội dung và hàm lượng khoa học đối với các công trình nghiên cứu được công bố trên ấn phẩm của Viện. Bước đầu có thể chúng ta xây dựng trên cơ sở dữ liện trực tuyến (online), sau đó dựa vào hiệu quả, chất lượng và uy tín của ấn phẩm chúng ta sẽ xin phép xuất bản tạp chí quốc gia được xếp hạng và hướng đến là các tạp chí được xếp hạng quốc tế riêng cho lĩnh vực khoa học pháp lý.

e) Định hướng hợp tác, liên kết phục vụ cho hoạt động của Viện

Viện Pháp luật Quốc tế và So Sánh ra đời sẽ liên kết hợp tác với các cơ quan, tổ chức, đơn vị nghiên cứu tại Việt Nam và các nước nhằm phục vụ cho hoạt động học tập, nghiên cứu pháp luật, chính sách, thể chế như sau:

(i) Liên kết, hợp tác trong nước:

– Hợp tác với Thư viện trung tâm của Đại học Quốc gia TP.HCM cung cấp cho sinh viên và người nghiên cứu của Trường Đại học Kinh tế – Luật về các ấn phẩm có liên quan.

– Hợp tác với Thư Viện Trường Đại học Luật TP.HCM, Trường Đại học Luật Hà Nội, Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội, Viện Nhà nước và Pháp luật nhằm cung cấp kịp thời những nội dung nghiên cứu của sinh viên, học viên, giảng viên, nghiên cứu sinh thông qua các khóa luận, luận án, đề tài nghiên cứu khoa học, cũng như các ấn phẩm có liên quan.

– Hợp tác với các Viện Nghiên cứu có liên quan đến chính sách, thể chế pháp lý như Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Viện nghiên cứu phát triển thành phố Hồ Chí Minh, Trung tâm WTO Tp.HCM, Phòng công nghiệp và thương mại Việt Nam, Đại học Fulbright Việt Nam về các cơ sở dữ liệu, tình huống nghiên cứu trong thực tiễn đặt ra, góp phần cung cấp cơ sở thực chứng cho các hoạt động nghiên cứu liên quan đến pháp luật kinh tế của Trường Đại học Kinh tế – Luật.

– Hợp tác với Tòa án nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân quận, Viện Kiểm sát nhân dân nhằm cung cấp các án lệ và bản án, quyết định tư pháp khác làm cơ sở nghiên cứu tình huống cho sinh viên.

– Hợp tác với Văn phòng Quốc hội, Văn phòng Chính phủ, Văn phòng UBND các tỉnh và Cơ sở dữ liệu Quốc gia về Văn bản Pháp luật nhằm cung cấp kịp thời các văn bản pháp luật cho hoạt động học tập và nghiên cứu pháp luật và chính sách.

– Hợp tác với các tổ chức, hiệp hội doanh nghiệp nhằm cung cấp các dịch vụ pháp lý và thông tin liên quan khi có nhu cầu.

(ii) Liên kết, hợp tác Quốc tế:

– Tận dụng các quan hệ hợp tác hiện có của Trường Đại học Kinh tế – Luật với một số Trường Đại học đang có mối quan hệ hợp tác để chủ động liên kết trao đổi cơ sở dữ liệu học thuật như: Trường Đại học Paris 2 (Pháp) và Trường Đại học Kobe (Nhật Bản), Đại học Indiana (Hoa Kỳ), Trường Đại học Keio (Nhật Bản), Trường Đại học Nagoya (Nhật Bản), Đại học quốc gia Malaysia, Đại học Hong Kong, Đại học quốc gia Singapore, Philippines, Indonesia…

– Từng bước hợp tác khai thác và chia sẻ dữ liệu với Trường Luật có mối quan hệ hợp tác thông qua sự hỗ trợ của các giáo sư tham gia hoạt động nghiên cứu và trao đổi học thuật tại Trường Đại học Kinh tế – Luật.

– Hợp tác và liên kết với các tổ chức quốc tế hỗ trợ chia sẻ các thông tin nghiên cứu như: World Bank, OECD, IFC, Quỹ Châu Á.

– Hợp tác với thư viện, cơ sở dữ liệu của WTO, WIPO, FAO, WHO, Cơ quan hợp tác và phát triển EU, Mỹ, Nhật Bản, Asean, nhằm hỗ trợ các dữ liệu nghiên cứu quốc tế.